حجاب و پوشیدگی در شهرسازی ایرانی - اسلامی نمونه پژوهش میدانی: بافت قدیم شهر شیراز

زندگی و رفتارهای اجتماعی انسانها تابع فرهنگی است که در آن زاده شده و پروریده‌اند. قطعاً این فرهنگ حاصل جغرافیاست، ‌جغرافیای انسانی و طبیعی. این جغرافیا، انسان ساختها را بصورت چشم اندازهای خاصی که نیازهای زمان را برطرف کند،‌ جلوه گر می‌سازد. یکی از این انسان ساختها و یا از مهمترین آنها، مساکن و معماری مساکن است. در هر فرهنگی این مساکن با توجه به جغرافیای همان فرهنگ ساخته می‌شود از جمله؛ دین، ادبیات، آب و هوا، ارتفاع و ... . این جغرافیا در کشور ایران نمودهای ویژه‌ای را در ساخت و سازها از خود برجای گذاشته که نمود فرهنگ درونگرایی و رعایت حجاب در ساخت و سازها یکی از آنهاست. این فرهنگ در بافت قدیمی تمامی شهرهای ایران وجود دارد. شهر شیراز یکی از شهرهایی است که به دلیل سابقه طولانی، این سنت را درون خود حفظ کرده لیکن نه در معماری کنونی و صنعتی که در معماری بافت قدیم. رعایت نکردن فرهنگ درونگرایی مغایرتهای شدید و بنیان کنی را در ساخت و سازها ایجاد کرده که یکی از پیامدهای آن نابودی فرهنگ بومی در ساخت و سازهاست و قطعاً ویرانی سایر نمودهای فرهنگی را در این مروز بوم در پی خواهد داشت. به عبارت دیگر، معماران کنونی چنان مسحور شیوه‌های غربی شده‌اند که رعایت فرهنگ بومی را باید در ساخت و سازهای قدیمی جستجو کرد. اما سنت حجاب و پوشیدگی که حتی در کنده کاری‌های 2000 ساله رعایت شده، می‌تواند هم اکنون در تلفیق سنت و صنعت رعایت شود و ما از شیشه‌های سکوریت، تراس‌های پرده گذاری شده و یا شبکه‌ای، آشپزخانه‌های باز (Open) و اجباراً پرده گذاری شده، و فرار از منازل بدون در و دیوار و ... نجات یابیم. دیوارها و درب‌های (دروازه‌ها) ورودی حیاطها، ورودی خانه-ها، آشپزخانه‌ها، حمامها و دستشویی‌ها با رعایت سنت پوشیدگی، هنوز هم می‌توانند حریم امن و حجاب را در مساکن بوجود بیاورند. این مقاله بحث را در دو قسمت: 1- پیش زمینه شامل الف- درونگرایی ساخت مساکن بومی ب- برون گرایی درمعماری جدید (معماری غربی) پ- بافت قدیم شیراز (درحال تخریب) 2- بحث اصلی شامل جغرافیای مساکن،‌ فرهنگ درونگرایی، فرهنگ برونگرایی، درونگرایی و اصل بازگشت به خویش ارائه خواهد داد.